શ્રીમદ્ભાગવત સ્કંધ – 1 (Page 28)

શ્રીમદ્ભાગવત સ્કંધ – 1 (Page 28)

નારદજી કહે છે-હું તમને ભગવદ પ્રેરણાથી સાવધાન કરવા આવ્યો છું. વિદુરજી-ધ્રુતરાષ્ટ ને સાવધાન કરવા આવ્યા હતા.

છ મહિના પછી દ્વાપરયુગ સમાપ્તિ થશે અને કળિયુગની શરૂઆત થશે. ભગવાન ના સ્વ-ધામ  પધાર્યા પછી-તમે પણ પૃથ્વી પર રહેશો નહિ.હવે તમે કોઈની ચિંતા ના કરો. પણ માત્ર તમારી ચિંતા કરો.

યુધિષ્ઠિરે તે પછી ઘણા યજ્ઞો કર્યા.

શ્રીકૃષ્ણ દ્વારકા ગયાં ત્યારે અર્જુન ને સાથે લઇ ગયેલા.

પ્રભુની ઈચ્છા હતી કે યદુકુલ નો વિનાશ થાય-તો સારું. અને તે ઈચ્છા -પ્રમાણે જ યદુકુળ નો વિનાશ થયો.

નારદજી ના ગયા પછી-યુધિષ્ઠિર ભીમને કહે છે-કે-નારદજી એ કહ્યું તે સમય આવ્યો હોય તેમ લાગે છે. મને કળિયુગની છાયા દેખાય છે. મારા રાજ્ય માં અધર્મ વધી ગયો છે. લોકો જુઠ્ઠું બોલે છે,અનીતિ અને ચોરી વધી ગઈ છે. લોકો ને ઘર ના બારણા પર તાળાં મારવાં પડે છે. મને ઘણા અપશુકન થાય છે. મંદિર માં ઠાકોરજીનું સ્વરૂપ મને આનંદ માં દેખાતું નથી. શિયાળ અને કૂતરાઓ મારી સમક્ષ રડે છે. લાગે છે કે હવે કોઈ દુઃખ ની વાત સાંભળવી પડશે. અર્જુન હજુ દ્વારકા થી આવ્યો નથી.તે આવી જાય પછી- આપણે જલ્દી હિમાલય તરફ પ્રયાણ કરીએ.

આમ વાતો કરતા હતા –તે જ વખતે –અર્જુન દ્વારકાથી આવ્યો. તેના મુખ પર જરાયે તેજ દેખાતું નહોતું. યુધિષ્ઠિર ને ઘણી ચિંતા થઇ. તેમના મગજ માં જાતજાતના તર્કો આવી ગયા-છેવટે તેમણે-અર્જુન ને –તેની ઉદાસીનતા અને તેજહીનતા  નું કારણ પૂછ્યું.

અર્જુન કહે છે-કે-મોટાભાઈ શું કહું ?મારા પ્રભુ એ મારો ત્યાગ કર્યો છે. લાક્ષાગૃહ માં જેમણે આપણું રક્ષણ કર્યું-હતું –તે-પ્રભુ

સ્વધામ માં પધાર્યા છે. અંત કાળે પ્રભુ મને સાથે લઇ ગયા નહિ.

મને કહ્યું-“તું સાથે આવ્યો નથી તો સાથે ક્યાંથી લઇ જાઉં ? મેં તને ગીતા નું જ્ઞાન આપ્યું છે-તે તારું રક્ષણ કરશે.”

મોટાભાઈ હું શું કહું ? મારી આજ દિન કદી હાર થઇ ન હતી. પણ કૃષ્ણ વિરહ માં હું આવતો હતો ત્યારે કાબા લોકો એ

મને લુંટી લીધો.

મને ખાતરી થઇ છે કે-મારામાં જે શક્તિ હતી તે મારી ન હતી પણ મારા પ્રભુની પ્રસાદી હતી. તે શક્તિ દ્વારકાનાથની

હતી-જે તેમના ચાલ્યા જવાથી ચાલી ગઈ છે. પ્રભુના અનંત ઉપકારો આજે યાદ આવે છે.

પ્રભુ એ અર્જુન ને દ્વારકાથી હસ્તિનાપુર જવાની આજ્ઞા કરેલી. અર્જુન માં અભિમાન હતું કે-મારા જેવો વીર જગત માં કોઈ નથી.

ભગવાન ને થયું કે આ અભિમાન તેનું પતન કરશે. અર્જુન નું અભિમાન દૂર કરવા-શ્રીકૃષ્ણ જ કાબા રૂપે ત્યાં ગયા હતા.

અર્જુન –શ્રીકૃષ્ણ ના ઉપકારો એક એક કરી યાદ કરે છે. અને ધર્મરાજાને કહે છે-

“મોટાભાઈ –દ્રુપદ રાજાના દરબારમાં મેં મત્સ્ય વેધ કર્યો-તે શક્તિ દ્વારકા નાથની હતી.પ્રભુએ માત્ર આંખથી શક્તિનું પ્રદાન કરેલું.

કિરાત ના યુદ્ધ વખતે હું શંકર સાથે યુદ્ધ કરી શક્યો પણ તેમના પ્રતાપે.

દ્રૌપદીના પર તેમનો કેવો પ્રેમ હતો ?તેના ચીરહરણ ના પ્રસંગે -જયારે આપણે બધા નિસહાય હતા –તે વખતે એમણે જ અદશ્ય રૂપે ચીર પૂર્યા હતા.

દુર્યોધને કપટ કરીને-આપણા નાશ માટે દુર્વાસા ને દસ હજાર બ્રાહ્મણો સાથે મોકલ્યા હતા.ત્યારે અક્ષય પાત્ર માં બચેલા -ભાજીના માત્ર એક પાન પોતે આરોગી-તેમણે તે સર્વ બ્રાહ્મણોને ને તૃપ્ત કર્યા અને - દુર્વાસાના શાપ માં –સંકટમાંથી થી ઉગાર્યા હતા.”

દુર્વાસાની કથા એવી છે કે-

દસ હજાર બ્રાહ્મણો ને જે જમાડે-તેના ઘરનું જમવું-એવો દુર્વાસાનો નિયમ હતો. દુર્યોધને ચાર મહિના સુધી –દસ હજાર બ્રાહ્મણો અને

દુર્વાસા ને જમાડ્યા. દુર્વાસા પ્રસન્ન થયા છે. કહે છે-કે –“ગઈકાલે નિર્જળા એકાદશી હતી-આજે પારણાં કરી-તને આશીર્વાદ આપી-

અમે જઈશું.”

દુર્યોધને વિચાર્યું ઋષિ ના શાપ થી –પાંડવોનો નાશ કરવાનો આ સારો અવસર છે. ઋષિ નો ગઈકાલ નો અપવાસ છે.અત્યારે જો તેમને

પાંડવો ના ત્યાં ભોજન માટે મોકલીએ તો –તેમને પહોંચતા વાર લાગે. સૂર્યદેવે-દ્રૌપદી ને અક્ષય-પાત્ર –આપેલું છે.પણ –દ્રૌપદી ના

જમી લીધા પછી તેમાંથી કશું નીકળતું નથી. આ બ્રાહ્મણો જો દ્રૌપદી  નું ભોજન થયા પછી ત્યાં પહોંચે.તો તેમને –ભોજન કોઈ પણ

રીતે કરાવી શકે નહિ. દુર્વાસા ને ભોજન નહિ મળતાં-ક્રોધથી પાંડવોને શાપ આપશે. અને તેમની દુર્ગતિ કરશે.

દુર્યોધને કપટ કર્યું છે.અને ઋષિઓને પાંડવો પાસે યુક્તિ-પ્રયુક્તિ કરી-દ્રૌપદી ભોજન કરી લીધા પછી જ –ત્યાં પહોંચે –તેવી

ગોઠવણ કરી. દુર્વાસા –દૂર્યોધન નું આ કપટ સમજી શક્યા નહિ. અને દસ હજાર બ્રાહ્મણો સાથે-પાંડવો પાસે વન માં આવ્યા છે.

અને ધર્મ રાજા ને કહે-છે-કે- ગઈકાલની નિર્જળા એકાદશી કરી છે.અમને અતિશય ભુખ લાગી છે. ભોજન માટે આવ્યા છીએ.

ધર્મરાજા એ દુર્વાસાનું સ્વાગત કર્યું છે. કહે છે કે-પધારો.બહુ કૃપા કરી છે.મને સેવાનો લાભ આપ્યો. માર્ગ માં પરિશ્રમ થયો હશે.

આપ સહુ ગંગા સ્નાન કરી આવો.ત્યાં સુધી હું રસોઈ ની તૈયારી કરાવું છું.

ઘરમાં એક ચોખા  નો ય દાણો નથી. ખબર છે કે –દ્રૌપદી એ જમી લીધું છે-હવે અક્ષય પાત્ર માં થી કશું પણ મળશે નહિ.

પણ ધર્મરાજ નું ધૈર્ય કેવું છે !! તેમને વિશ્વાસ છે-કે-“અતિ દુઃખ માં પણ મેં કોઈ દિવસ પાપ કર્યું નથી-ભગવાન ને ભૂલ્યો નથી-કે

ધર્મ છોડ્યો નથી.તો ધર્મ રૂપ પરમાત્મા મારી રક્ષા કરશે.” તે પરમાત્માનું સ્મરણ કરે છે. ભીમ –અર્જુન ગભરાયા છે.

દ્રૌપદી ની ચિંતાનો પાર નથી.હૈયું ભરાઈ આવ્યું અને દ્વારકાનાથને પોકાર પાડે છે. દ્રૌપદી કિર્તન કરતાં-કરતાં પ્રભુ ને વિનવે છે.

“નાથ મારી લાજ જશે તો જગત માં હાંસી તારી થશે. આજ દિન લાગી અનેક વાર મારી લાજ રાખી છે-તો આજે પણ રાખજે.

આજે દસ હજાર બ્રાહ્મણો જમાડવાના છે.તે ભૂખ્યા રહેશે તો શાપ આપશે.” દ્રૌપદી ગભરાયાં છે.

અરજ સુણી-શ્રીકૃષ્ણ ત્યાં દોડતા આવ્યા છે. દ્રૌપદી ને કહે છે-તારી અરજ થી દોડતો આવ્યો છું. પહેલાં મને કંઇ જમાડ.

દ્રૌપદી એ હાથ જોડ્યા છે. હાલ ઘરમાં કંઇ નથી. શ્રીકૃષ્ણ કહે છે-મને અક્ષયપાત્ર બતાવ. શ્રીકૃષ્ણ ના હાથ માં દ્રૌપદી એ અક્ષય પાત્ર આપ્યું. પરમાત્મા એ એંની અંદર થી ખૂણા પર ચોંટેલું ભાજી નું પાન ખોળી નાખ્યું. ભાજીનું પાન તો ત્યાં ક્યાં હતું? પણ પ્રભુ એ જ પોતાના યોગ બળ થી ભાજી નું પાન ત્યાં ઉત્પન્ન કર્યું છે.

ભગવાન ભાજી નું પાન આરોગે છે. ભગવાન તૃપ્ત થયા છે. ભાજીના પાન માં નહિ પણ દ્રૌપદી ના પ્રેમ માં શક્તિ હતી.

“સર્વ માં અંતર્યામી રૂપે હું રહેલો છું.હું તૃપ્ત થયો એટલે જગતના સર્વ જીવો તૃપ્ત થઇ જાય છે.” શ્રીકૃષ્ણ દ્રૌપદીને કહે છે-કે-“આજે જગતના તમામ જીવો ની તૃપ્તિ થશે.”

પાન આરોગે છે શ્રીકૃષ્ણ અને અજીર્ણ ના ઓડકાર આવે છે-દુર્વાસા અને બ્રાહ્મણોને.

ભીમ બધાને બોલાવવા જાય છે પણ બધા જમવા આવવા ની ના પાડે છે.

દુર્વાસા વિચારે છે કે આ કામ કૃષ્ણ નું લાગે છે.

ભીમ ને તે પૂછે છે-કૃષ્ણ તો આવ્યા નથી ને ?

ભીમ કહે છે-“તે તો ક્યારના ય આવ્યા છે-તમારી રાહ જુએ છે-કહેતા હતા કે-

દુર્વાસા તો મારા ગુરુ છે. આજે મારે તેમને પ્રેમ થી જમાડવા છે.”

દુર્વાસા કહે છે-કે- ભીમ-હું તેમનો ગુરુ નથી-એ તો મારા ગુરુનાય ગુરુ છે. તમારી અનન્ય કૃષ્ણ ભક્તિ જોઈ હું રાજી થયો છું.

દુર્વાસાએ આશીર્વાદ આપ્યો-તમારો જય થશે-અને કૌરવોનો વિનાશ થશે.

      

અર્જુન શ્રીકૃષ્ણના અનંત ઉપકારો ને યાદ કરી ને -ધર્મ રાજા ને કહી રહ્યો છે,“મોટાભાઈ-ચાર મહિના દુર્વાસાની સેવા દુર્યોધને કરી અને આશીર્વાદ તમને મળ્યા.

દુર્વાસના (દુર્વાસા પરથી) રાજમહેલમાં જ ત્રાસ આપે તેવું નથી,દુર્વાસના તો વનમાં પણ ત્રાસ આપે છે.

તેનાથી શ્રીકૃષ્ણ જ બચાવી શકે. શ્રીકૃષ્ણ વિનાનું જીવન હવે મને વ્યર્થ લાગે છે.ભારરૂપ લાગે છે.”

યુધિષ્ઠિરે ભગવાનના સ્વધામ-ગમન ની અને યદુવંશના વિનાશની વાત અર્જુન પાસે થી સાંભળી, સ્વર્ગારોહણ નો નિશ્ચય કર્યો.

પરીક્ષિત ને રાજગાદી સોંપી દીધી. અને પાંડવોએ-દ્રૌપદી સહિત હિમાલય તરફ પ્રયાણ કર્યું.

કેદારનાથ ની આગળ નિર્વાણ પથ(રસ્તો) છે. જે પથે –શુકદેવજીએ –શંકરાચાર્યે-પ્રયાણ કર્યું છે. તે પથ લીધો છે.

ચાલતાં ચાલતાં-સહુથી પહેલાં પતન દ્રૌપદીનું થયું. તે પતિવ્રતા હતાં પણ –અર્જુનમાં વિશેષ પ્રેમ-પક્ષપાત રાખતાં હતાં.

બીજું પતન સહદેવનું થયું-સહદેવ ને –જ્ઞાન નું અભિમાન હતું.

ત્રીજું પતન નકુળનું થયું-તેને રૂપ નું અભિમાન હતું.

ચોથું  પતન અર્જુન નું થયું.તેને પરાક્રમ નું અભિમાન હતું.

પાંચમું ભીમનું થયું. તેને ભોજન પ્રત્યે અતિ રાગ હતો.

છેલ્લા ધર્મરાજા આગળ ગયા છે.એકલા ધર્મરાજા સદેહે –સ્વર્ગ માં ગયા.

કળિયુગ માં-તુકારામ અને મીરાંબાઈ –જેવા –ભક્તો સદેહે –વૈકુંઠ માં ગયાં છે.

તુકારામ મહારાજ ની ક્યાંય –સમાધિ નહિ-શ્રાદ્ધ નહિ-શરીર છોડ્યું ના હોય તો –સમાધિ ક્યાંથી ?  શ્રાદ્ધ ક્યાંથી ?

તુકારામ કહે છે-આમ્હી જાતો-આમુચા ગાવા-આમચા રામ રામ ધ્યાવા- તુકા જાતો-વૈકુંઠાલા-

આ પ્રમાણે બોલતાં બોલતાં તુકારામ વૈકુંઠ માં ગયા છે.

શાસ્ત્ર નો સિદ્ધાંત છે કે-આત્મા -પરમાત્મા જોડે મળે છે. શરીર પૃથ્વી પર રહી જાય છે.

પણ  મીરાંબાઈ સદેહે દ્વારકાધીશ માં સમાઈ ગયાં છે.

-----------------------------------------------------

મીરાબાઈને મેવાડ માં દુઃખ પડ્યું,તેથી તેમણે મેવાડ છોડ્યું. મીરાબાઈના ગયાં પછી મેવાડ –દેશ બહુ દુઃખી થયો. 

રાણા એ વિચાર્યું-કે મીરાં ફરીથી પધારે તો મેવાડ સુખી થાય. રાણા-મહાજન,મંત્રીઓ ને લઇ દ્વારકા આવ્યા છે.મીરાં ને કહે છે કે –અમારા અપરાધોની ક્ષમા કરો.મેવાડ પાછા પધારો

મીરાં કહે છે કે-મારા પ્રભુ ને બહુ પરિશ્રમ પડ્યો છે.મારું અપમાન કરે તો હું સહી શકું-પણ મારા નાથનું અપમાન ન સહી શકું. મારા માલિક માટે ગમે તેમ બોલ્યા છો-હું મેવાડ નહિ આવું.

રાણા વિચારે છે કે-સાધુ સંતો કહે તો કદાચ મીરાં બાઈ આવે. સંતો જોડે આગ્રહ કરાવડાવ્યો. સંતો અન્ન જળનો ત્યાગ કરે છે. ત્યારે મીરાનું કોમળ હૃદય પીગળ્યું.

મીરાંબાઈ  કહે છે-કે-તમે સર્વ પ્રસાદ લો. હું આવતી કાલે દ્વારકાનાથ ને પૂછીશ. તેઓ આજ્ઞા આપે તો હું આવીશ.

બીજા દિવસે મીરાંબાઈ એ દિવ્ય શૃંગાર કર્યો.પ્રાણ-પ્રિયતમ કૃષ્ણ ને મળવા આતુર થયા છે. મીરાંબાઈ “રાધે ગોવિંદ” કિર્તન કરતાં નાચે છે. આજે છેલ્લું કિર્તન છે. કૃષ્ણ ને કહે છે-વિનવણી કરે છે-નાથ,જીવન નો બહુ અનુભવ કર્યો છે,હવે મારે આ સંસારમાં રહેવું નથી. નાથ,તમારું કિર્તન કરતાં હું રડું છું-અને તમે હસો છો ?ક્યાં સુધી આમ મને રડાવશો ? મને મેવાડ મોકલશો ?

તમારાં ચરણ છોડી હવે ક્યાંય જવું નથી. મને હવે તમારા ચરણ માં જ રાખજો.તમારો વિયોગ સહન થતો નથી. તમારાં પાછળ પડે તેને તમે જો આવી રીતે રડાવશો-તો પછી તમારી ભક્તિ કોણ કરશે ?

કિર્તન કરતાં-કરતાં નિજમંદિર માં પ્રવેશ કર્યો. જ્યાં વંદન કર્યાં –કે દ્વારકાનાથે મીરાંબાઈ ને ઉઠાવી ને છાતી સરસી ચાંપી છે.મીરાં બાઈ સદેહે દ્વારકાનાથ માં લીન થયા છે.

કૃષ્ણ-ભક્તિ માં એવી શક્તિ છે કે-પંચભૌતિક દેહ પણ દિવ્ય બને છે. જડ શરીર-ચેતન બને છે-અને-ચેતન માં લીન થાય છે.

પ્રયાણ અને મરણ માં ફેર છે.

છેક છેલ્લા શ્વાસ સુધી-પ્રભુની ભક્તિ-સેવા-પૂજા-સ્મરણ-કિર્તન કરતાં કરતાં –આનંદ માં –હસતો,હસતો જાય-તે પ્રયાણ.

પણ છેલ્લા દિવસ માં સ્નાન નહિ-સંધ્યા નહિ-એવી અપવિત્ર-મલિન અવસ્થામાં જાય તે મરણ.