અષ્ટાંગ યોગ ભાગ ૩ "આસન"

Ashtanga Yoga PART:- ૩ ASAAN, અષ્ટાંગ યોગ ભાગ ૩ "આસન"

પતંજલીના આઠ યોગા એટલે  અસ્ટાંગ યોગ

યમ – નિયમ – આસન – પ્રાણાયામ - પ્રત્યાહાર – ધ્યાન – ધરણા - સમાધી 

પહેલા ભાગમાં યમ વિશે ચર્ચા હતી અને બીજો ભાગમાં  નિયમ વિશે કરી હતી હવે ત્રીજા ભાગ આસન  જેની ચર્ચા અહી કરીશુ. 

આસન

આસન (સંસ્કૃત: आसनઆસન [ɑ ː sənə]'નીચે બેસીને', <आसતરીકે  'નીચે બેસી કરવા માટે'). સામાન્ય રીતે હજુ પણ આસનએ યોગના અભ્યાસ સાથે સંકળાયેલમૂળ બેઠકમાં શરીર પોઝિશનમાં નિપુણતા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. યોગ સૂત્ર પતંજલિ માં આસનનો યોગી (પુરુષ) અથવા યોગિની (સ્ત્રી) બે રીતે ઉલ્લેખ કરે છે એક જ્યાં યોગીઓ બેસે છે તે જગ્યા અને બીજુ જેમુદ્રામાં યોગીઓ અતિ લાંબા સમય કે અનંત કાળ સુધી દઢ અને સ્થિર,અડગ મન સાથે પણ આરામની સ્થિતિમાંબેસે છે તે.

અસ્ટાંગ યોગમાં બતાવેલ આસન(મુદ્રા) કરવાથી, વિપુલ પ્રમાણમાં આરોગ્ય અને લાંબી આયુશ્ય કે જીવનની પ્રાપ્તી થાય છે.
યોગ આસન (મુદ્રા) શ્રેણીઓના સમૂહ મારફતે શ્વાસ અને હલનચલને સમન્વય કરે છે.આ સંયોજન તીવ્રગરમી ઉત્પન કરે છે જેથી  ઝેર પદાર્થોથી છુટકારો થાય છે અને  શરીરની અશુદ્ધિઓ દૂર કરે છે અનેગતિશીલ શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક સુખાકારી જીવન બનાવે છે. આ શારીરિક શુદ્ધિકરણમાનસિક સ્પષ્ટતા કે જાગૃતિ આપણા વ્યક્તિત્વના તમામ પાસાઓને જાગરૂકતા લાવે છે.

આસનએ યોગ નુ એક મુખ્યત્વે શારીરિક કસરત સ્વરૂપ તરીકે સદીઓથી પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે.આધુનિક યુગમાં આસનમાં અનેક વિવિધતા લાવી છે જેમાં માંથા પર ઉભા રહેવાથી કરીને પીઠ્ભર સુવા સુધીની વિવિધતા સમાવેશ કરાયો છે પણ ખરેખર યોગ સૂત્રોમાં કે પતંજલિમાં ઉભા રહીને કરવામાં આવતાં આસનનો સમાંવેશ કરવામાં આવ્યો નથી

આસન પાછળથી વિવિધ મુદ્રાઓ જે વ્યવસાયી સુખાકારી અને શરીરની લવચીકતા અને જોમ સુધારવા માટે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે તેને માટે પ્રચલીત થયો

સામાન્ય રીતે યોગ પશ્ચિમમાં આધ્યાત્મિક, સ્વનિપુણતા, ધ્યાન કૌશલ્ય તરીકે કરતાં, શારીરિક કસરતઅથવા વૈકલ્પિક દવા તરીકે ઉપયોગ થાય છે. કેમ કે લવચીકતા(Flexibility)વધારવા,તાકાત સુધારવા,બેલેન્સ સુધારવા,તણાવ અને ચિંતા ઘટાડો,કમરના દુખાવાની લક્ષણો ઘટાડી,અસ્થમા અને દીર્ઘકાલિન અવરોધાત્મક ફુપ્સુસીય રોગ (સીઓપીડી) માટે ફાયદાકારક હોઈ,ઊર્જા અને ઘટાડો થાક વધારો,શ્રમ ટૂંકી અને જન્મ પરિણામો સુધારવા,વૃદ્ધ જીવન પગલાં શારીરિક આરોગ્ય અને ગુણવત્તા સુધારવા,ડાયાબિટીસ સંચાલન સુધારવા,ઉંઘમાં વિક્ષેપ ઘટાડો. થોડા આસનના નામ આ પ્રમાણે છે.

સુર્યનમસ્કાર પછીથી .....

૧ અધો મુખા સ્વનશના

૨  અધો મુખા વક્રાશના

૩અગ્નીસ્થંભશના

૪ અકર્મ ધનુરાશના

૫ અનંતાશના

૬ અંજયેશન

૭ અર્ધચંદ્રશન

૮ અર્ધ મત્સ્યેન્દ્રાસન

૯ અર્ધનાવાશન 

૧૦ અષ્ટવક્રાસન

૧૧બદધકોણસન

૧૨ બકાસન

૧૩ ૧૩બલાસન

૧૪ ભરદ્વાજાસન

૧૫ ભેકાસન

૧૬ ભુજંગાસન

૧૭ ભુજપીડાસન

૧૮ વ્યાઘ્રાસન

૧૯ ચતુર દંડાસન

૨૦ દંડાસન

૨૧ ધનુરાસન

૨૨ દ્વીપદા શીર્ષાસન

૨૩ દ્વીપદા વિપરીત દંડાસન

આ લેખનો મુખ્ય હેતુ યોગા કે શારીરિક ક્ષમતાનો વિકાશ નથી તેથી અહી આસન વિશે ઉલ્લેખ જ કરવામાં આવેલ છે અને તેની રીત કે દરેક્ના ફાયદા અને સમય વિશે વધુ આપેલ નથી