શ્રીમદ્ભાગવત સ્કંધ – 1 (Page 29)

શ્રીમદ્ભાગવત સ્કંધ – 1 (Page 29)

પાંડવો ના મરણ ની આ કથા નથી,પ્રયાણ ની કથા છે. પાંડવો નું મરણ સુધર્યું. કારણ કે-તેઓનું જીવન શુદ્ધ-ધર્મમય  હતું.

ધર્મોન્નતિ –દેશોન્નતિ-અને આત્મોન્નતિ-એમ ત્રણ ઉન્નતિ નું ત્રણ અધ્યાય માં વર્ણન છે.

જે ધર્મોન્નતિ કરે અને દેશોન્નતિ કરે- તેની આત્મોન્નતિ થાય છે.

પરીક્ષિત રાજા –રાજ્ય કરવા લાગ્યા છે. ધર્મ થી પ્રજા નું પાલન કરે છે. ત્રણ અશ્વમેધ યજ્ઞ કર્યા છે.

(અશ્વમેઘ યજ્ઞ માં ઘોડાને છોડવામાં આવે છે.વાસના –એ ઘોડો છે-વાસના કોઈ ઠેકાણે ન બંધાય)

ઇન્દ્રિય-શરીર અને -મનોગત વાસનાનો નાશ-એ ત્રણ યજ્ઞો છે. હજુ -બુધ્ધિગત વાસના નો-ચોથો યજ્ઞ બાકી છે.

શુકદેવજી જેવા કોઈ બ્રહ્મનિષ્ઠ ગુરુ કૃપા કરે તો જ આ બુધ્ધિગત વાસના નો નાશ થાય. એટલે ચોથો યજ્ઞ બાકી હતો

પરીક્ષિત દિગ્વિજય કરી રહ્યાં છે. ફરતાં ફરતાં –પ્રાચી સરસ્વતી નદીના કિનારે આવ્યા. ત્યાં તેમણે એક કૌતુક જોયું.

એક બળદના ત્રણ પગ કોઈએ કાપી નાખ્યા છે. એક ગાય માતા ત્યાં ઉભી છે અને રડે છે.

બળદ એ ધર્મ નું સ્વરૂપ છે. ગાય એ ધરતી માતા નું સ્વરૂપ છે.

ધર્મ ના ચાર મુખ્ય અંગો છે.-સત્ય-તપ-પવિત્રતા-દયા. આ ચાર સદગુણો નો સરવાળો(સમન્વય)-એને જ ધર્મ કહે છે.

આ ચારે તત્વો જેનામાં પરિપૂર્ણ હોય-તે ધર્મી છે.

ધર્મ –ત્રણ પગ પર ટકી રહ્યો –એટલે તે યુગ નું નામ પડ્યું-ત્રેતાયુગ.(અહીં સત્ય-ગયું)

ધર્મ -બે પગ પર ટકી રહ્યો –એટલે તે યુગ નું નામ પડ્યું –દ્વાપરયુગ.(અહીં-સત્ય અને તપ ગયાં)

ધર્મ -જયારે માત્ર એક પગ પર ટકી રહ્યો-તે યુગ નું નામ-કળિયુગ.  (અહીં –સત્ય-તપ-પવિત્રતા ગયાં)

કળિયુગ માં દયા-દાન એક જ બાકી રહ્યું છે. એક જ પગ પર ધર્મ ટક્યો છે.(દાનમ એકમ કલિયુગે)

સત્ય –સત્ય એ જ પરમાત્મા છે. સત્ય દ્વારા નર-નારાયણ પાસે જઈ શકે છે. હિતભાષી,મિતભાષી-હોય તે સત્ય ભાષી બની શકે છે.

તપ—તપ કરો. ભગવાન સર્વ પ્રકારનું સુખ આપે-તો પણ એ સર્વ પ્રકારનું સુખ ભોગવશો નહિ. બહુ સુખ ભોગવવાથી તન અને મન બગડે છે. થોડું દુઃખ ભોગવી રોજ તપ કરો.સમજી ને થોડું દુઃખ સહન કરો. દુઃખ સહન કરી પરમાત્મા ની આરાધના કરો.

ઇન્દ્રિયો માગે-તે –તેને આપી ને –ઇન્દ્રિયોના ગુલામ થશો નહિ.ઇન્દ્રિયોના સ્વામી આત્મા છે. ભગવાન ના માટે-ભગવાન ને પામવા માટે- દુઃખ સહન કરવું-કષ્ટ ભોગવવું તે તપ. વાણી અને વર્તન માં સંયમ અને તપ જોઈએ.

પવિત્રતા—કળિયુગ માં પવિત્રતા રહી નથી.બહારથી બધા સ્વચ્છ-પવિત્ર લાગે છે.પણ અંદર થી બધા મલિન થયા છે.

કપડાં ને પડેલો ડાઘો જશે-કાળજાને પડેલો ડાઘો જશે નહિ. જીવાત્મા બધું છોડીને જાય છે-પણ મન ને સાથે લઇ જાય છે. પૂર્વજન્મ નું શરીર રહ્યું નથી પણ મન રહ્યું  છે. લોકો અનાજ-વસ્ત્ર-અથાણાં- ના બગડે તેની કાળજી રાખે છે-પણ મર્યા પછી જે સાથે આવવાનું છે-તે મનની કાળજી રાખતા નથી. સંસાર-વ્યવહારના કાર્યો કરતાં કરતાં-માતા જેમ બાળકની કાળજી રાખે છે-તેમ-વ્યવહારનાં કાર્ય કરતાં-ઈશ્વરનું અનુસંધાન રાખો. કાળજી રાખો કે- મારું મન બગડે નહિ. આચાર અને વિચારની શુદ્ધિ જરૂરી છે.

દયા—ધર્મ નું ચોથું અંગ છે દયા.પ્રભુ એ તમને આપ્યું હોય તો હાથ લંબાવો. બીજાને જમાડીને જમો. પ્રભુ એ બહુ આપ્યું ના હોય –તો બીજા માટે શરીર ઘસાવો. લક્ષ્મી ચંચળ છે-અમુક પેઢી એ તે જવા ની જ. લક્ષ્મી નો સદુપયોગ કરો.દાન કરો.

ધર્મ ના ચાર ચરણો માં –સત્ય-સર્વોપરી છે.

મહાભારત માં સત્યદેવ રાજા ની કથા આવે છે.

એક દિવસ-સવારે સત્યદેવ ઉઠયા-ત્યારે તેમણે જોયું તો તેમના મહેલમાંથી કોઈ સુંદર સ્ત્રી બહાર જઈ રહી હતી.

તેમણે પેલી સ્ત્રી ને પૂછ્યું –કે આપ કોણ છો ? સ્ત્રી એ જવાબ આપ્યો-કે-મારું નામ –લક્ષ્મી-હું અહીંથી જવા માગું છું.

રાજાએ કહ્યું-આપ જઈ શકો છો.

થોડીવાર પછી-એક સુંદર પુરુષ બહર નીકળ્યો.રાજાએ પૂછ્યું-આપ કોણ છો ? પુરુષે જવાબ આપ્યો-મારું નામ -દાન- છે.

લક્ષ્મી ચાલી ગઈ –એટલે તમે દાન કયાંથી કરી શકશો ? એટલે તેની સાથે હું પણ જવાનો. રાજાએ કહ્યું-આપ જઈ શકો છો.

થોડીવારે એક ત્રીજો પુરુષ નીકળ્યો-રાજાએ પૂછ્યું-તમારું નામ ? પુરુષે જવાબ આપ્યો-મારું નામ સદાચાર- લક્ષ્મી અને દાન ગયાં- તો હું પણ જાઉં છું. રાજાએ કહ્યું-આપ જઈ શકો છો. જવાબ આપ્યો-

ત્યારબાદ એક ચોથો પુરુષ નીકળ્યો. રાજાએ તેનું નામ પૂછ્યું. તેને કહ્યું-મારું નામ યશ છે.-લક્ષ્મી-દાન-સદાચાર ગયાં-તેમની સાથે હું પણ જાઉં છું. રાજાએ કહ્યું-આપ જઈ શકો છો.

છેલ્લે એક સુંદર યુવાન પુરુષ બહાર નીકળ્યો.રાજાએ તેનું પણ નામ પૂછ્યું. તે પુરુષે કહ્યું- મારું નામ –સત્ય-છે. આ બધાં ગયાં તેની સાથે હું પણ જઈશ.

સત્યદેવ કહે છે-કે- મેં તમને કોઈ દિવસ છોડ્યા નથી.તમે મને છોડી ને શું કામ જાઓ છો ? અરે તારા માટે મેં તેઓ સઘળાં –

લક્ષ્મી-યશ- વગેરે નો ત્યાગ કર્યો.તમને હું નહિ જવા દઉં. તમે જાવ તો મારું સર્વસ્વ જાય.

સત્ય ન ગયું. સત્ય રહી ગયું-એટલે બહાર ગયેલાં બધાં પરત આવ્યાં.

માટે સત્ય એ જ સર્વસ્વ છે.

પરીક્ષિત ત્રણ પગ કપાઈ ગયેલા બળદ ને જોઈ વિચારે છે-મારા રાજ્ય માં આવું કોણ કરી શકે ? ત્યાં તેને જોયું કે-એક કાળો શુદ્ર પુરુષ હાથ માં લાકડી લઇ તે બળદને મારતો હતો. તે બળદ એક જ પગ પર ઉભો હોવાથી દુઃખી હતો.

રાજા એ બળદ ને પૂછ્યું-કે- તારા આ ત્રણ પગ કોને કાપ્યા ?

ધર્મરૂપી બળદ કહે છે-કે- રાજન –મને કોણ દુઃખ આપે છે-તેનો નિર્ણય હજુ થયો નથી. કેટલાક માને છે કાળ થી જીવ સુખી-દુઃખી થાય છે.કેટલાક માને છે કે કર્મથી તો કેટલાક માને છે –સ્વભાવથી મનુષ્ય સુખી-દુખી થાય છે. તમે જ વિચાર કરો.

રાજા સમજી ગયા- આ શુદ્ર પુરુષ એ જ કળિપુરુષ છે.તેનો જ બળદને ડર છે અને તે જ બળદને ત્રાસ આપે છે. એટલે રાજા

કળિ ને મારવા તૈયાર થયા. કળિ શરણે આવ્યો –અને દયાની પ્રાર્થના કરી પરીક્ષિતના ચરણ ને સ્પર્શ કર્યો.

જેવો કળિએ ચરણ નો સ્પર્શ કર્યો-કે રાજા ની બુદ્ધિ બગડી છે. પરીક્ષિત જાણતા હતા કે –આ પાપી છે.તેને સજા કરવી જોઈએ.

અતિ પાપી જીવ પર દયા બતાવવામાં આવે તો તે વધારે પાપ કરે છે. દુષ્ટ ને મારવો એ રાજા નો ધર્મ છે-તેમ છતાં –દુષ્ટ કળિ પર રાજા દયા બતાવે છે.

પરીક્ષિત –કળિ ને કહે છે-કે- તને-શરણાગત ને હું મારતો નથી –પણ મારું રાજ્ય છોડી તું ચાલ્યો જા. મારા રાજ્ય માં રહીશ નહિ.

કળિ પ્રાર્થના કરે છે-પૃથ્વીના સાર્વભૌમ રાજા આપ છો(આખી પૃથ્વી પર તમારું રાજ્ય છે). તમારું રાજ્ય છોડીને હું ક્યાં જાઉં ?

હું આપને શરણે આવ્યો છું.મને રહેવા કોઈ સ્થાન આપો.

પરીક્ષિતે દયા કરી અને ચાર જગા એ કળિ ને રહેવાની જગ્યા આપી છે.

(૧)જુગાર-(૨)મદિરાપાન અને માંસ ભક્ષણ (૩)ધર્મ વિરુદ્ધ નો સ્ત્રી સંગ-વેશ્યા (૪)હિંસા.

આ ચાર સ્થાનો આપ્યાં –પણ – કળિ ને સંતોષ થયો નહિ. કળિ કહે છે-આ ચાર સ્થાનો ગંદા છે-કોઈ સારું સ્થાન રહેવા આપો.

તેથી પરીક્ષિતે તેને –સુવર્ણ ((સોનું) માં રહેવાનું સ્થાન આપ્યું.

સોના ને આમ તો પ્રભુ ની વિભૂતિ કહી છે. પણ અધર્મ થી-પાપ થી જે ધન ઘરમાં આવે તેમાં કળિ નો નિવાસ છે.

અનીતિ અને અન્યાય થી મેળવેલા ધન માં કળિ છે.(એમ કહેવાનો આશય છે). અનીતિ નું ધન--ધન કમાનાર ને –તો –દુઃખ આપે છે જ-પણ જો તેને કોઈ વારસા માં મૂકી જાય તો –તે -વારસો પણ દુઃખ આપે છે.

જુઠ-ગુસ્સો-મદ-વેર-અને રજોગુણ –આ પાંચ જ્યાં ના હોય –ત્યાં આજે પણ સત-યુગ છે. જેના ઘરમાં નિત્ય- પ્રભુ નાં સેવા-સ્મરણ થાય છે,જેના ઘરમાં આચાર-વિચાર પાળવામાં આવે છે-તેના ઘરમાં કળિ નો પ્રવેશ થતો નથી.

કળિ ને આમ રહેવાનાં સ્થાન ,મળ્યાં એટલે કળિ વિચારે છે કે-હવે હરકત નહિ-કોઈ વખત પરીક્ષિત ને ત્યાં પણ પેસી જઈશ.

બળદ ના ત્રણ કાપેલા પગો ને –પરીક્ષિતે જોડીને-ધર્મ નું સ્થાપન કર્યું છે.

તે પછી –એક દિવસ પરીક્ષિત ને જીજ્ઞાસા થઇ કે-ચાલ જોઉં-કે –મારા દાદા એ મારા માટે –ઘરમાં શું શું રાખ્યું છે.

એક પટારા માં તેને એક સોનાનો મુગટ જોયો અને વગર વિચાર્યે તે માથે રાખ્યો.

આ મુગટ જરાસંઘ નો હતો. જરાસંઘે-અન્યાય અને પાપથી બધું ભેગું કર્યું હતું. જરાસંઘ પર વિજય પછી તેનું સર્વ ધન –પાંડવોનું ગણાય-પણ માત્ર રાજ મુગટ લઇ લેવામાં આવતો. જરાસંઘના પુત્રે વિનવણી કરેલી કે ‘મારા પિતાનો રાજમુગટ મને આપો.’

તે વખતે ધર્મરાજાએ તે મુગટ –ન લેવાની સલાહ આપેલી.

જરાસંઘ ના પુત્ર ની ઈચ્છા મુગટ આપવાની ન હતી-તેમ છતાં જબરજસ્તી થી તે મુગટ ભીમ –લઇ આવેલા. એટલે આ

અન્યાય-અનીતિ નું ધન થયું. ધર્મ રાજા –આ જાણે છે-એટલે તેમણે તેને(મુગુટ ને) માથે ના પહેરેલો અને

એક બંધ પટારામાં મૂકી રાખેલો.

આજ પરીક્ષિત ની દ્રષ્ટિએ તે મુગટ પડતાં –તેણે તે મુગટ પહેર્યો.

કળિ રાહ જોઈ બેઠો હતો. તેણે આ સોનાના મુગટ દ્વારા પરીક્ષિત ની બુદ્ધિ માં પ્રવેશ કર્યો.

આમ તો કોઈ દિવસ રાજા ને શિકાર કરવા જવાની ઈચ્છા થઇ નથી,પણ આજે રાજા ને શિકાર કરવા જવાની ઈચ્છા થઇ.

મુગટ પહેરી,પરીક્ષિત શિકાર કરવા ગયા છે. અનેક નિરપરાધ જીવો ની હિંસા કરી છે. મધ્યાહ્ન કાલે રાજા ને  ભુખ તરસ લાગી છે.

દિવસ ના બાર વાગે (ભુખ લાગે ત્યારે) અને રાતે બાર વાગે(જીવ કામાંધ થાય ત્યારે) વિવેક રહેતો નથી.

આ વિવેક ને ટકાવવા-રામજી દિવસે બાર વાગે અને કૃષ્ણ રાતે બાર વાગે આવ્યા છે.

પરીક્ષિતે એક ઋષિ નો આશ્રમ જોયો. તે આશ્રમ માં ગયા. આશ્રમ શમીક ઋષિ નો હતો. સમાધિ માં શમીક ઋષિ તન્મય હતા.

પરીક્ષિતે ઋષિ ને કહ્યું-મહારાજ મને ભુખ તરસ લાગી છે-કાંઇક ખાવાનું અને જળ આપો. ઋષિ કંઈ જવાબ આપતા નથી.

પરમાત્મા ના ધ્યાન માં તન્મય છે.

રાજા નો જીવ - ભુખ અને તરસ ના લીધે- વ્યાકુળ થયેલો છે-વિવેક ભૂલાઈ ગયો અને ક્રોધ આવ્યો છે.

‘આ દેશ નો હું રાજા છું. ઋષિ એ મારું સ્વાગત કરવું જોઈએ –તે કેમ કરતા નથી ? આ ઋષિ મારું સ્વાગત- ના- કરવા સમાધિ નો ઢોંગ કરે છે. લાવ તેમની પરીક્ષા કરું’,બુદ્ધિ  માં કળિ બેઠેલો છે એટલે બુદ્ધિ બગડેલી છે.ઋષિની સેવા કરવાના બદલે તે સેવા માગે છે.

રાજાએ સર્પ ની હિંસા કરી તે મરેલો સર્પ સમિક ઋષિ ના ગળા માં પહેરાવ્યો.

રોજ બ્રાહ્મણ ના ગળામાં ફૂલ ની માળા અર્પણ કરનાર આજે –બ્રાહ્મણ ના ગળામાં સર્પ પહેરાવે છે.

રોજ વેદ-બ્રાહ્મણ ની પૂજા કરનાર આજે-બ્રાહ્મણ નું અપમાન કરે છે.

બીજાનું અપમાન કરનાર-પોતે પોતાની જાતનું અપમાન કરે છે. બીજાને છેતરનારો –પોતાની જાત ને છેતરે છે.

કારણ કે –આત્મા સર્વ માં એક છે. રાજાએ શમીક ઋષિના ગળામાં સાપ રાખ્યો નથી પણ પોતાના ગળા માં જીવતો સાપ રાખ્યો છે.

સર્પ એ કાળ નું સ્વરૂપ છે. શમીક ઋષિ –એટલે સર્વ ઈન્દ્રિય વૃત્તિઓને અંતર્મુખ રાખી ઈશ્વરમાં સ્થિર થયેલાં જ્ઞાની-જીવ.

એના ગળા માં મરી ગયેલો સર્પ  (કાળ) આવે-એટલે કે-ઈશ્વર માં તન્મય થયેલા-જીતેન્દ્રિય જીવ નો કાળ મરે છે. કાળ મરી જાય છે.

રાજા રજોગુણ માં ફસાયેલો જીવ છે-જે જીવ માં ભોગ –પ્રધાન છે. તેવા ના ગળા માં- કાળ જીવે છે-ગળામાં જીવતો સર્પ(કાળ) છે.

રાજા ને રાજા હોવાનું અભિમાન છે.હાથ માં ધનુષ્ય બાણ છે. એટલે પાપ થયું છે.

હાથ માં કોઈ એવી વસ્તુ રાખો-કે પાપ થાય નહિ. ઘણાં ના હાથ માં લાકડી હોય તો છેવટે થાંભલા પર મારે-ખખડાવે.

હાથ માં માળા હોત તો –પાપ થાત નહિ.

ઋષિ ની પરીક્ષા કર્યા પછી-રાજા ની ફરજ હતી –કે-તેમના ગળા માંથી સર્પ કાઢી નાખવો.

પણ –‘હું રાજા છું-મને કોણ પૂછનાર ?’ રાજા એવું વિચારી-ઋષિનું અપમાન કરી ઘેર આવ્યા છે.

શમીક ઋષિ ના પુત્ર-શૃંગી –ને ખબર પડી કે –પોતાના પિતા નું રાજાએ અપમાન કર્યું છે. તેથી તેમણે-રાજા ને શાપ આપ્યો છે.

‘રાજાએ મારા પિતાના ગળામાં મરેલો સાપ નાખ્યો –પરંતુ આજથી સાતમે દિવસે-તેના ગળા માં જીવતો સાપ જશે. તેણે તક્ષક નાગ કરડશે. તેનું મરણ થશે.’

આ બાજુ પરીક્ષિત ઘેર ગયા –માથેથી મુગુટ ઉતાર્યો અને તેમને- તેમની ભૂલ સમજાઈ. મેં આજે પાપ કર્યું છે. મારી બુદ્ધિ બગડી.

મેં ઋષિનું અપમાન કર્યું. મારા વડીલો તો બ્રાહ્મણો માટે પ્રાણ આપતા. તેમના વંશ માં હું આવો થયો?

બુદ્ધિ બગડે ત્યારે માનવું –કે કંઈક અશુભ થવાનું છે-કોઈક આપત્તિ આવવાની છે.

પાપ થઇ જાય તો તેનો વિચાર કરીને –શરીરને તે માટે સજા કરો. તે દિવસે ઉપવાસ કરો. પાપ ફરીથી થશે નહિ. તમે તમારા શરીર ને સજા કરશો-તો યમરાજ તમને ઓછી સજા કરશે.

પાપ કરે અને એવી ઈચ્છા રાખે કે –મને આ પાપની સજા ના થાય-એ પણ પાપ છે.

ધન્ય છે-રાજા પરીક્ષિત ને!! જીવન માં એક વાર જ પાપ કર્યું છે-પણ પાપ કર્યા પછી પાણી પણ પીધું નથી.

જે વખતે પરીક્ષિતે સાંભળ્યું કે મને ઋષિકુમાર નો શાપ થયો છે.

પરીક્ષિતે કહ્યું-‘જે થયું તે સારું થયું. ઋષિકુમારે મને શાપ આપ્યો નથી-પણ સાત દિવસ ભક્તિ કરવાનો સમય આપ્યો છે.

ખરેખર બ્રાહ્મણે કૃપા કરી છે- જો આજ ને આજ મરે-તેવો શાપ આપ્યો હોત તો –હું શું કરી શકવાનો હતો ?

પરમાત્મા એ મારા આ પાપની સજા કરી છે. સંસારના વિષય સુખ માં હું ફસાયેલો હતો. એટલે મને સાવધન કરવા –પ્રભુએ કૃપા કરી.

મને શાપ ન થયો હોત તો –હું ક્યાં વૈરાગ્ય ધારણ કરવાનો હતો ? મને ભક્તિ કરવાની તક આપી છે. આજ દિન સુધી મેં મરવાની

તૈયારી કરી નહોતી. હવે હું મરવાની તૈયારી કરીશ.’

સાતમે દિવસે મરવાનો છું-તે સાંભળ્યું  અને રાજાના વિલાસી જીવન નો અંત આવ્યો છે. જીવન સુધર્યું છે.

પરીક્ષિત ને ખાતરી હતી કે હું સાતમે દિવસે મરવાનો છું, પણ આપણ ને –એ –ખબર નથી- તેથી આપણે વધુ સાવધાની રાખવાની છે.

મૃત્યુ હર સમયે માથે છે-એમ માનશો –તો નવું જીવન શરુ થશે. આત્મભાન થશે.

પરીક્ષિત ઘરનો ત્યાગ કરી-દોડતા દોડતા –ગંગા કિનારે આવ્યા છે.ગંગાસ્નાન કર્યું અને દર્ભ પર વિરાજ્યા છે. અન્નજળનો ત્યાગ કરી- ભગવત-સ્મરણ માં તલ્લીન થયા છે. મોટા મોટા ઋષિ ઓને આ વાતની ખબર પડતાં વગર આમંત્રણે મળવા આવ્યા છે.

રાજા –રાજમહેલ માં વિલાસી જીવન ગાળતા હતા ત્યાં સુધી-કોઈ ઋષિ રાજા ને મળવા  ગયા નથી. પણ રાજા ના વિલાસી જીવન નો અંત આવ્યો- અને તે હવે રાજા રહ્યા નથી-પણ રાજર્ષિ બન્યા છે. એટલે ઋષિઓ વગર આમંત્રણે મળવા આવ્યા છે.

પરીક્ષિત ઉભા થઇ એક એક ઋષિઓનું સ્વાગત કરી-પ્રણામ કરી-પૂજન કર્યું અને પોતાનું પાપ તેમની આગળ જાહેર કર્યું.

‘મેં પવિત્ર બ્રાહ્મણ ના ગળા માં સાપ નાખ્યો-તેથી મને શાપ થયો છે. સાતમે દિવસે હું મરવાનો છું .હું અધમ છું. મારો ઉદ્ધાર કરો.

મારું મરણ સુધરે તેવો ઉપાય બતાવો. મને બીક લાગે છે. મેં મરણ માટે તૈયારી કરી નથી. સાત દિવસ માં મને મુક્તિ મળે તેવું કરો.

મરણ કાંઠે આવેલા મનુષ્ય નું કર્તવ્ય શું ? વગેરે મને બતાવો. સમય થોડો છે.તેથી જ્ઞાન ની મોટી મોટી વાતો કરશો –તો સમય પુરો થઇ જશે. મને એવી વાત બતાવો કે-જેથી પરમાત્મા ના ચરણ માં લીન થાઉં. -મને મુક્તિ મળે.

રાજાએ સોના નું સિંહાસન મંગાવ્યું છે. ઋષિ ઓ ને કહે છે-કે-સાત દિવસ માં મને મુક્તિ અપાવી શકે તે-આ સિંહાસન પર વિરાજે.

ઋષિ ઓ વિચાર કરવા લાગ્યા.-અમે વર્ષોથી તપશ્ચર્યા કરીએ છીએ.તેમ છતાં અમને પણ ચિંતા રહે છે. મુક્તિ મળશે કે નહિ ?

સાત દિવસ માં મુક્તિ ?તે વાત શક્ય લાગતી નથી. કોઈ ઋષિ બોલવા તૈયાર થયા નથી.

પરીક્ષિત વિચારે છે કે –હવે તો હું ભગવાન ને જ શરણે જઈશ. અને ભગવાન ની સ્તુતિ કરવા લાગ્યા.

‘મેં કઈ સત્કર્મ કર્યું નથી. આ બ્રાહ્મણો મને ઉપદેશ આપવા તૈયાર નથી.કારણ હું અધમ છું. આપે મારું રક્ષણ –ગર્ભ માં કર્યું તો હવે પણ મારું રક્ષણ કરો. હું પાપી છું પણ નાથ, તમારો છું.’

પરમાત્મા એ શુકદેવજી ને પ્રેરણા કરી-કે ત્યાં પધારો. ચેલો લાયક છે.

પરમાત્મા પોતે જન્મ સુધારવા આવેલા પરંતુ મુક્તિ આપવાનો અધિકાર –શિવજી નો છે. એટલે શિવજી ના અવતાર –શુકદેવજી ત્યાં પધારે છે. સંહાર નું કામ શિવજી નું છે, એટલે પરીક્ષિત નું મરણ સુધારવા શુકદેવજી પધાર્યા.

શુકદેવજી દિગંબર છે. વાસનાનું વસ્ત્ર પડી ગયું હતું. સોળ વર્ષ ની અવસ્થા છે. અવધૂત નો વેષ છે. ઘૂંટણ સુધી લાંબા હાથ છે.

વિશાળ વક્ષ સ્થળ છે.દૃષ્ટિ નાસિકા ના અગ્ર ભાગ પર સ્થિર છે. મોઢા પર વાળ ની લટો વિખરાયેલી છે. અતિ તેજસ્વી છે.

શુકદેવજી ની પાછળ બાળકો ધૂળ ઉડાડે છે-કોઈ પથ્થર મારે છે-કહેછે-કે નાગો બાવો જાય.-નાગો બાવો જાય.

પરંતુ શુકદેવજી ને  તેનું ભાન નથી. દેહનું ભાન નથી તો – જગતનું ભાન ક્યાંથી હોય ? બ્રહ્માકાર વૃત્તિ છે.

પરમાત્મા ના સ્મરણ માં-ધ્યાન માં –જે દેહભાન ભૂલે છે-તેના શરીર ની કાળજી ભગવાન પોતે રાખે છે.પરમાત્મા તેની પાછળ પાછળ ભમે છે.આને દેહ ની જરૂર નથી પણ મને એના દેહ ની જરૂર છે.

ચારે તરફ –પ્રકાશ ફેલાયો-ઋષિઓને આશ્ચર્ય થયું-આ કોણ આવે છે ? સૂર્ય નારાયણ તો ધરતી પર નથી ઉતરી આવ્યાને ?

એક ઋષિ એ ઓળખી લીધા-કે –આ તો શંકર જી નો અવતાર-શુકદેવજી પધાર્યા છે.

તે જ વખતે સભામાં શુકદેવજી પધારે છે. બધાં મહાત્મા ઓ ઉઠીને ઉભા થાય છે. સર્વ વંદન કરે છે.

વ્યાસજી પણ તે સભામાં છે.તે પણ ઉભા થઇ વંદન કરે છે. શુકદેવજી નું નામ લેતા –વ્યાસજી પણ ભાન ભૂલ્યા છે.

વ્યાસજી વિચારે છે-ભાગવત નું –રહસ્ય-શુકદેવજી જાણે છે-તેવું હું જાણતો નથી. કેવો નિર્વિકાર છે.!!તે કથા કરશે ને હું સાંભળીશ.

કોણ ઉભા થયા છે-કોણ માન આપે છે-તેનું પણ શુકદેવજી ને ભાન નથી. ક્યાં બેસવું તે પણ ભાન નથી.

રાજા એ સુવર્ણ નું એક સિંહાસન –ઉપદેશ આપનાર માટે ખાલી રાખેલું-તેના પર પરમાત્માની પ્રેરણા થી-જઈ બેસી ગયા છે.

પરીક્ષિતે આંખો ઉઘાડી-સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરી –પૂજા કરે છે. અને  કહે છે-કે-

‘મારો ઉદ્ધાર કરવા પ્રભુ એ આપને મોકલ્યા છે. નહીતર મારા જેવા વિલાસી-પાપી ને ત્યાં –વિરક્ત મહાપુરુષ આવે નહિ.

મેં પાપ કર્યું છે,મને હૃદયથી પસ્તાવો થાય છે, હું અધમ છું, મારો ઉદ્ધાર કરો. હવે મને પ્રભુ ને મળવાની આતુરતા જાગી છે.